Uitgevers die te kaperen varen, doen dat met een POD (1)

De Weldaden van Printing on demand

Printing on demand, gewoonlijk afgekort tot POD, is volgens Wikipedia ‘een proces binnen de grafische industrie waarbij boeken pas worden gedrukt wanneer daar voldoende vraag naar is’. POD is inderdaad een schitterende, kosten- en bomen sparende uitvinding, waarmee een uitgever kan voorkomen dat hij met een massa onverkochte boeken blijft zitten, of grote voorraden voor langere tijd moet stockeren.

POD wordt door reguliere uitgevers al eens aangewend om in het verleden redelijk succesvolle titels beschikbaar te houden, zonder dat men moet overgaan tot een toch niet geheel risicovrije nieuwe druk. Sommige uitgevers zouden, nog steeds volgens Wikipedia, zelfs een speciale ‘backlist’ hebben ingevoerd, zodat oude titels uit het fonds waarvan de laatste gewone druk is uitverkocht bij inschrijving en vanaf 50 à 100 exemplaren herdrukt worden. Ook voor auteurs die in eigen beheer willen publiceren, of die zich richten op een nichemarkt, heeft POD alleen maar voordelen. Een auteur - of een ‘kleine uitgever’ - laat het aantal exemplaren drukken dat hij op korte termijn kan verkopen, en voor de langere termijn zijn er de webwinkels – zowel de ondertussen vele kleine en enkele grote als Bol.com, maar ook de webwinkel die bij het POD-platform hoort, en eventueel een eigen webwinkel.

POD heeft – eerlijk waar – alleen maar voordelen, zowel voor de uitgever als de auteur. Zo stellen internationale POD-platformen met een Vlaamse of Nederlandse afdeling zoals Lulu of ShopMyBook de middelen ter beschikking waarmee een auteur zelf de royalties op zijn verkochte exemplaren kan bepalen, die vervolgens rechtstreeks – al of niet via Paypal – op zijn rekening worden gestort. Een uitgever die met POD werkt kan op die manier én de auteur rechtstreeks laten betalen én zijn eigen winst opstrijken, zowel van de oplages die hij laat drukken en slijt op – bijvoorbeeld – plaatselijke boekenbeurzen of in het kader van 'speciale acties', maar ook van de verkoop via webwinkels. Voor de auteur zijn de zeer snelle en absoluut transparante afrekeningen een winstpunt, voor de uitgever ligt de winst - benevens de aanwezigheid op het web en de gratis publiciteit - in het uitschakelen van een tijdrovende administratie en boekhouding.

POD is, met andere woorden, ongetwijfeld een win/win gegeven, zowel voor de auteur als voor de uitgever. Maar dat geldt uiteraard slechts zo lang één van beide partijen deze mooie nieuwe uitvinding niet gaat misbruiken ten koste van de andere. In het Nederlandse taalgebied zijn niet alleen enkele POD-platformen actief die op een volstrekt heldere en integere manier de verworvenheden van de digitale boekdrukkunst ten dienste stellen van zowel auteurs als uitgevers. Er zijn ook – en vooral in Nederland – een aantal uitgeverijen actief, die er geen geheim van maken in meer of mindere mate POD-technieken te hanteren, en hier ook op de meest transparante manier rond communiceren. Nogal wat reguliere uitgevers zouden een voorbeeld kunnen nemen aan de klaar en duidelijke, zakelijke communicatie bij 'kleine', al dan niet 'niche' of POD-uitgevers als Bola Editions, Zilverspoor, Boekscout of Free Musketeers.  Daar situeert zich dan ook geen enkel probleem, integendeel. Het probleem situeert zich bij enkele Vlaamse ‘reguliere’ en schijnbaar zeer bonafide uitgevers, die het POD-systeem op een malafide manier hanteren, tot scha van de auteur… en de eigen schande.

Kapers op de kust...

Als docent literaire creatie aan de Academie voor Podiumkunsten in Aalst krijg ik wel eens te maken met beloftevolle, al dan niet jonge, beginnende schrijvers. Als ex-jeugdauteur, die zich nu op een ‘volwassenen’ publiek richt, word ik nog steeds veelvuldig gevraagd om her en der lezingen te gaan geven, ook en vooral tijdens de Jeugdboekenweek. En dan hoor je al eens wat.

Zit je 30 jaar in het schrijversvak (mijn eerste boek verscheen in 1983), dan heb je doorgaans ook al een paar aanvaringen met uitgevers achter de rug. En een oude vos moet je niet te veel streken meer leren, al helemaal niet als die reeds 20 jaar voorzitter is van een schrijverscollectief (vzw deScriptomanen), dat ook actief is als kleine ‘niche-uitgever’ - in het Engels zo romantisch “indie” gedoopt (van ‘independent’). Niche-uitgevers maken dankbaar gebruik van POD, en ondertussen heb ik ook een aardige ‘back catalogue’ opgebouwd van oude titels, waarin de uitgevers van vroeger en nu geen brood meer zien of zagen, en waarvan de rechten gewoon weer teruggekeerd zijn bij mij.  Ik stel die boeken graag weer ter beschikking via POD, en de jongste tijd ook steeds meer als ebook, met het onvolprezen Smashwords-platform. Voor verkoop op lezingen zijn boeken-in-print interessant, want die kun je zelf in kleine aantallen drukken, zodat de prijs per exemplaar makkelijk onder de handelsprijs blijft, en je er nog wat aan verdient ook. Voor verkoop via de webwinkel zijn boeken-in-print niet interessant, omdat de koper van je boek er bovenop de handelsprijs ook nog een verzendingskost op betaalt, en het boek tweedehands of als ebook al gauw minder dan de helft kost.

Deze samenloop van deze omstandigheden maakte dat er tijdens de Jeugdboekenweek van 2013 bij mij een stuk of wat alarmbellen tegelijk afgingen. Op nog geen maand tijd kreeg ik namelijk te maken met drie duidelijke gevallen van POD-misbruik door ‘reguliere’ Vlaamse uitgevers, en ten nadele van de auteur. Om de collega’s te informeren over de vele interessante facetten van POD en het ebook, besloten we met vzw de Scriptomanen in het najaar dan ook een reeks workshops te organiseren rond ‘uitgeven in eigen beheer’. Deze post wil een inleiding zijn op die workshop, en mogelijk ook - in geval van voldoende interesse - op een informatieve bijeenkomst rond POD-misbruiken.  Wie nader geïnformeerd wil worden over de POD-Tips & Tricks, kan toetreden tot de Facebook-groep: Uitgevers die te kaperen varen, doen dat met een POD!  - en/of deze blog te volgen.