"Hendrik Conscience wordt 200, maar wie maalt er om?" vraagt Manu Van der Aa zich vandaag af in De Morgen. "Honderd jaar geleden werd de honderdste verjaardag van Hendrik Conscience nog uitbundig gevierd, zowel in binnen- als in buitenland. Vandaag lijkt de man die zijn volk leerde lezen compleet vergeten. Terecht?"
Met één boek heeft Conscience het in ieder geval zelf gezocht. Ik heb het dan over De Zaek Louis XVII, een Familiegeschiedenis. Conscience schreef het boek in opdracht van Frans Rombaut, alias Louis XVII, de verdwenen kroonprins van Frankrijk - maar de overeenkomst bevatte een clausule die de publicatie van dit "gevaarlijk historisch werk" eventueel kon verhinderen. Ik werd op het spoor gezet van deze op zijn minst merkwaardige affaire door documenten uit de nalatenschap van Jules De Raedt, "Gents zeeman en afstammeling van Lodewijk XVI" (& XVII), mij bezorgd door Jurgen Schalck, die eveneens tot "de Familie" behoort.
In 1930 maakte Jan De Schuyter afschriften van bewaard gebleven brieven en documenten "in verband met de betrekkingen tussen H. Conscience en de firma Van Dieren". De oorspronkelijke stukken waren tot zijn beschikking gesteld door "de bezitter, de heer John Van Dieren, de toenmalige bestuurder van Het Handelsblad". In 1948 werden deze samengevoegd met een bundel brieven en documenten "uit de bibliofiele nalatenschap van de heer P. Landsvreught, in leven uitgever en boekhandelaar te Brussel". Door bemiddeling van de heren Vincent Van Dieren en Henri De Kimpe werden deze kort daarop gepubliceerd in een co-productie van de uitgeverijen Van Dieren en Elsevier. Een paar stukken uit de oorspronkelijke verzameling hebben deze uitgave om onduidelijke redenen niet gehaald. Dit is des te opmerkelijker, omdat zij de transcriptie bevatten van een tot nu toe onbekend gebleven werk van Hendrik Conscience, getiteld De Zaek Louis XVII, een Familiegeschiedenis. Het is voor een deel op dit boek dat mijn historische thriller De Zaak Louis XVII is gebaseerd.
Graag publiceer ik hier twee cruciale brieven uit dit boek.
Kortrijk 18 January 1857
Zondag 9 ure des avonds
Mijnheer
Van Dieren
Ik
ontvang daer even uw briefje van heden. Morgen en tegelyker tyd met deze
letteren zult gy de vier proeven bekomen die ik hier ontvangen heb – zynde Naer Montmédy, Het Fortuyn der Bourbons,
Brigitte en Mot d’Avé. Gelyk
eerder gezegd, kan men deze, by uitzondering, alleen drukken wanneer den heer
Rombaut is komen te overlyden en met uitdrukkelyke instemming van zyne erven.
Dat het
my moeijelyk is in deze dagen van overgang voor my proeven na te zien, dat is
ligt te begrypen. Ik heb vooraleer te Kortryk aen te komen, vier dagen te
Brussel en te Brugge geweest. Sedert dat ik hier ben, heb ik geenen tyd om my
zelven te erkennen. Eventwel heb ik tusschen al het dineren, receptiën, komplimenten,
bezoeken en vooral tusschen het overlastend brieven schryven elken dag, eene
proeve gezien; maer ik wist niet dat gy zoo haestig waert en wilde ze u ter
gelyker tyd sturen. Maer gy moet in het zetten deze keer geene groote avance poogen daer te stellen, want den
heer Rombaut is weer aen den beterhand.
Ik zal
vrydag naer Antwerpen komen en de gelegenheid vinden om met u breeder daerover
te handelen.
Gelief
den Hr De Geyter te bedanken voor den minnelyken brief dien hy my gezonden
heeft.
In
aller haest.
Uw
toegenegen dienaer & vriend
Conscience
Franciscus Rombaut,
alias Louis XVII
Kortryk den 2 9ber 1858
Mynheer & Vriend Rombaut,
Indien ik tot nu toe
gewacht heb om UE te schryven, dan is het ten gevolge myner aerzeling en
besluiteloosheid nopens onze overeenkomst aengaende De Zaek Louis XVII, een Familiegeschiedenis. De geldelyke kant der
kwestie is voor my de minst gewigtige. Wat my het meest redenen tot overweging
gaf, is het voor- of nadeel dat een mogelyke wyziging onzer overeenkomst kan
bieden aen de Zaek. Indien er genoeg publiciteit aen een uitgave wordt bezorgd,
die verschynt by leven en welzyn van UE, zal precies dat er dan de vyanden uwer
Familie niet van weerhouden iets te ondernemen? Omdat zy anders zichzelve
zouden ontmaskeren en het gelyk van Uw verhael zouden aentonen?
Misschien hadde ik nog
langer gewacht om UE een nieuw aenbod te doen; maer elke maend die verloopt is
voor my en voor U een verloren tyd. Van myn uitgever heb ik nu het regt
verkregen om ééns een enkel werk te Parys in het Fransch te
laten verschynen vóór dat het in het Vlaemsch verschyne. De uitlegging dezer
laetste schikking is dat de Bestierder der Revue
Contemporaine my dringend aenzoekt om hem, met die voorwaerden, een verhael
te leveren in den aerd van Den loteling of
Armen edelman. Ik heb, als schryver,
groote verpligtingen aen dezen persoon en heb hem beloofd aen zyn verlangen te
voldoen indien het my mogelyk is.
Aan het eigenlyke schryven
van het levensverhael van UE ben ik nog niet toegekomen, dewyl ik een ander
werk onderhanden heb. Maer gelief over dit alles eens na te denken, en my des
aengaende Uwe inzigten te laten kennen. Ook verzoek ik UE vriendelyk my de
somme van fcs 5000 toe te sturen op rekening van hetgeen ik nog by UE te goed
heb.
In afwachting heb ik de eer
UE en Uwe Familie hartelyk te groeten.
Uw dienaer
Conscience
